Inleiding Nederlandse taalkunde
Voor aankomende neerlandici intra en extra muros

Ruigendijk, E., De Belder, M., & Schippers, A. (2021). Inleiding Nederlandse taalkunde. Voor aankomende neerlandici intra en extra muros.

Amsterdam University Press.

€ 24,99

Na lange tijd is er eindelijk weer een nieuwe algemene inleiding in de Nederlandse taalkunde verschenen. Inleiding Nederlandse taalkunde. Voor aankomende neerlandici intra en extra muros ontstond aan de Universiteit Oldenburg (Duitsland). Auteurs zijn Esther Ruigendijk, sinds 2005 hoogleraar Nederlandse Taalkunde aan de Universiteit Oldenburg, Marijke De Belder, sinds 2018 aan de de Universiteit Oldenburg verbonden, en Ankelien Schippers docent en onderzoeker de Universiteit Oldenburg.

In dertien hoofdstukken introduceren de auteurs de belangrijkste taalkundige deelgebieden. Daarnaast bieden ze inkijkjes in verschillende taalkundige disciplines zoals psycholinguïstiek, historische taalkunde en taalverwerving. Ze sluiten ieder hoofdstuk af met oefenopdrachten en een docentenhandleiding is in de maak.

Het idee achter het boek ontsproot uit de lespraktijk van de auteurs, waar ze constateerden dat er in het Nederlands geen up-to-date inleiding in de Nederlandse taalkunde bestaat, maar dat er daar wel behoefte aan is. Goede kennis van een taal gaat namelijk verder dan het leren van woorden en grammatica. Als student Nederlands moet je ook wetenschappelijk inzicht hebben in de taal. Het is belangrijk dat studenten niet alleen taal, maar ook dingen over taal leren.

Het boek is geschreven met studenten Nederlands aan de Universiteit van Oldenburg in het achterhoofd. Er werd geopteerd voor het B2-niveau en dat heeft zo zijn voordelen. Zelden in mijn lange carrière als neerlandicus heb ik taalkundige issues zo leesbaar, zo duidelijk, zonder ellenlange bijzinnen en met zoveel verhelderende voorbeelden uitgelegd gezien.

Ik geef graag een voorbeeld (p. 156):

…

Gelede woorden bestaan uit minstens twee morfemen. Dat kunnen vrije morfemen zijn of gebonden morfemen. Gebonden morfemen kunnen niet zelfstandig als woord voorkomen. In de volgende woorden staan de gebonden morfemen cursief:

(1) wafels, prinses, verwateren, belasting, schoonheid, werkte

Gebonden morfemen zijn affixen of wortels. De wortels bespreken we later, hier gaan we eerst in op de affixen. Zoals je in de bovenstaande voorbeelden kunt zien, kan een affix zowel voor als achter het vrije morfeem staan. In het eerste geval heten die affixen prefixen, in het tweede geval heten ze suffixen.

…

Veel helderder kan het niet: lezen leidt bijna tot meteen onthouden! Die helderheid maakt dit boek dan ook uitermate geschikt als studiemateriaal voor studenten extra én intra muros.

De auteurs kozen voor een internationaal bruikbare terminologie. Ze geven daarom bijvoorbeeld de voorkeur aan adjectief boven bijvoeglijk naamwoord. Achteraan is er echter een viertalige begrippenlijst die een extra synoniemkolom bevat en waar je naast bijv. adjectief en subject bijvoeglijk naamwoord en onderwerp terugvindt.

Het feit dat er naast twee Nederlandse auteurs ook een Vlaamse auteur is, heeft er ongetwijfeld aan bijgedragen dat er in het kader van taalvariatie en pluricentrisme ook aan het Belgisch-Nederlands ruimschoots aandacht geschonken wordt.

Inleiding Nederlandse taalkunde is een boek dat mij als neerlandicus blij maakt. Het is een aanrader voor al wie met de neerlandistiek begaan is en zich in het Nederlands en de Nederlandse taalkunde wil verdiepen.

José Vandekerckhove