Zephyr
Spoorslag 1

(14 april 2023)

Auke Hulst

Ambo|Anthos

ISBN  9789026362514

80 pp.

€ 12,99

De trein is altijd een beetje lezen

Uitgeverij Ambo|Anthos is met Spoorslag gestart, een nieuwe serie boekjes van zowat 60 à 80 bladzijden elk. Het betreft reisverhalen waarin de trein centraal staat. Bekende schrijfsters en schrijvers berichten over treinreizen die ze gemaakt hebben, over hun avonturen en ervaringen aan boord.

Zephyr van Auke Hulst is het eerste deel in deze nieuwe reeks. Drieënvijftig uur, zo lang doet de California Zephyr erover om van Chicago, Illinois, te rijden naar Emeryville, Californië, een voorstadje van San Francisco. Aan boord zijn dit keer onder anderen Auke Hulst en zijn kersverse vrouw. De treinreis gaat dwars door het Amerikaanse binnenland: Iowa, de Rocky Mountains, Nevada en de toppen van de Sierra Nevada. De Zephyr, wat westenwind betekent, voert het verliefde koppel langs adembenemende landschappen. Tezelfdertijd is het een reis die tot reflectie leidt: over de wereld vóór en na corona, over het Amerika dat er was, is en dat het dreigt te worden, over het klimaat en over een leven dat nooit meer hetzelfde kan zijn. Zephyr is een memoir en beschouwing ineen.

Interessant binnen het bestek van deze recensie is de vraag of je met dit boekje binnen het onderwijs iets aan kunt. Nadat ik Zephyr gelezen heb, durf ik zowel ‘zeker en vast’ als ‘vast en zeker’ zeggen. Het hedendaagse literatuuronderwijs werkt vaak met eerder korte tekstfragmenten. Meer en meer hoor je echter stemmen opgaan om leerlingen en studenten vaker met volledige verhalen te confronteren. Zephyr komt hiervoor zeker in aanmerking. Het is een boek dat perfect in een klascontext gebruikt kan worden. De leestijd is beperkt en je kunt er heel wat mee aanvangen, eigenlijk alles wat je met literatuur tout court kunt aanvangen.

Een paar mogelijkheden: je kunt het aan de hand van Zephyr met je leerlingen of studenten hebben over …

-          de soms vage grens tussen fictie en non-fictie;

-          het verhaal als tijdsdocument (corona, het Amerika van Trump …);

-          de maatschappijkritische laag in het verhaal;

-          de confrontatie van wereldbeelden;

-          de stijl van auteur Auke Hulst (hij maakt bv. heel graag gebruik van opsommingen en anaforen);

-          enz.

Spoorslag-boekjes zijn daarnaast uiterst geschikt om over te discussiëren in groepsverband. Het tweede deel van deze nieuwe reeks, Bij twijfel altijd noord, van Sien Volders, is ondertussen ook uit. In een mengvorm van reisverslag en kortverhaal beschrijft Volders wat in het hoofd ontstaat wanneer het ruige Schotse landschap aan haar blik voorbijglijdt. Verdere Spoorslag-delen zullen worden geschreven door Thomas Heerma van Voss, Emy Koopman, Nelleke Noordervliet, Nina Polak, Sholeh Rezazadeh en Manon Uphoff. 

Behoorlijk zwaar geschut dus, met van Vlaamse zijde (voorlopig?) alleen Sien Volders. Met een dergelijk aanbod kun je in het literatuuronderwijs perfect inzetten op het didactische buzz word binnenklasdifferentiatie.

In de jaren 90 liep in Vlaanderen een reclamecampagne van de NMBS onder het motto: ‘De trein is altijd een beetje reizen’. Een paar decennia later wordt deze oneliner nog altijd gebruikt als families een uitstapje maken met de trein. Tegenwoordig heeft deze slogan vooral een sarcastische ondertoon. Deels heeft de NMBS dit te danken aan zichzelf door de vele vertragingen die treinpassagiers ondervinden. Zo is de parodiërende slogan: ‘De trein is altijd een beetje lijden’ ontstaan. Ambo|Anthos heeft met de Spoorslag-reeks een tweede variant geïntroduceerd: ‘De trein is altijd een beetje lezen’.

En zoals algemeen geweten: lezen kan lijden verzachten.

José Vandekerckhove