Bij Wijze van Spreken
Het standaardwerk voor mondelinge communicatie

Leen Pollefliet (juni 2021)

Owl Press

ISBN: 9789463934657

500 pp.

€ 45

Van de hand van Leen Pollefliet verscheen in juni 2021 Bij wijze van spreken. Het standaardwerk voor mondelinge communicatie. Pollefliet is niet meer aan haar proefstuk toe. In 2018 publiceerde ze het succesvolle Schrijven: van verslag tot eindwerk- do’s en dont’s gevolgd door SOS schrijven (2020). Bij wijze van spreken is het eerste boek dat Leen Pollefliet bij OWL Press (Borgerhoff en Lamberigts) publiceert. Het is meteen een boek dat gezien mag worden, een stevige kanjer van 502 bladzijden met op de kaft een vuurrode geopende mond, die aan de iconische Rolling Stones-tong doet denken, symbool voor waar het in dit boek om gaat: je mond opendoen en daarbij het liefst zo zinvol mogelijke dingen zeggen.

Pollefliet is als hoofdlector Communicatie verbonden aan de Universiteit Gent, Faculteit Ingenieurswetenschappen en Architectuur. Bij wijze van spreken kan dan ook gezien worden als een neerslag van haar colleges, cursussen en jarenlange onderwijservaring. Het boek vertoont de logische opbouw eigen aan cursussen. Er is een duidelijke communicatieve leerlijn te ontdekken. Pollefliet maakt daarbij gebruik van VIKTOR, wat haar eigen invulling is van het communicatieschema. De letters staan in volgorde voor Verzender, Inhoud, Kanaal, Troep, Ontvanger en Reactie wat overeenstemt met de veelal gebruikte begrippen: Zender, Boodschap, Kanaal, Ruis, Ontvanger en Feedback.

Bij wijze van spreken bestaat uit vier grote delen. In het eerste deel gaat het over herkenbare situaties waar sprekers communicatiefouten maken, waardoor hun boodschap niet of verkeerd overkomt.

Het tweede deel belicht zes mondelinge vaardigheden die een spreker moet beheersen als hij efficiënt en effectief wil communiceren. Het gaat over uitspraak, stemgebruik, correcte spelling, lichaamstaal, ondersteuning van de boodschap door beelden en argumentatie.

Deel drie gaat over zes professionele situaties waarbij de vaardigheden uit deel twee toegepast kunnen worden: presenteren, postersessies geven, pitchen, telefoneren, vergaderen en solliciteren.

We lichten uit dit deel het hoofdstuk ‘Presenteren’. Pollefliet is volledig en grondig in haar aanpak. Aan de hand van VIKTOR leidt ze je door het volledige proces op weg naar een geslaagde presentatie. Je vindt er onder meer negen raadgevingen om tot een overtuigende presentatie te komen, omkaderd door het mnemotechnisch middeltje ‘Devil love’. Verder is er aandacht voor publieksanalyse, een aandachttrekkende opener, voor- en nadelen van visuele ondersteuning, het ontwerpen van slides, het taalregister en noem maar op.

De checklist die bij het item Presenteren hoort, bevat in totaal 44 aandachtspunten gegroepeerd in 6 overkoepelende rubrieken. Je kunt opmerken dat 44 items wel heel veel is, maar dat stimuleert hier ons inziens alleen maar de reflecteervaardigheid van de gebruiker en zet hem/haar ertoe aan persoonlijke accenten te leggen en werkpunten te identificeren.

Deze checklist bij Presenteren is, net zoals de andere checklists in het boek , in wezen terug te voeren op de vier eisen van effectieve en efficiënte communicatie: duidelijkheid of helderheid, gepastheid, aantrekkelijkheid en correctheid. Eisen waarbij een harmonieus samengaan van vorm en inhoud vooropgesteld wordt.

Ook het hoofdstuk over solliciteren uit deel drie is attractief en leerrijk. Leuk is bijvoorbeeld ‘De vijftien meest gestelde vragen’ wat kandidaat-sollicitanten perfect toelaat om via een rollenspel een sollicitatiegesprek te simuleren.

Het laatste deel van het boek beschrijft dan hoe je ook online correct en doeltreffend kunt communiceren. In dit hoofdstuk gaat Pollefliet niet in op de nieuwste technische snufjes, maar reikt ze wel handvatten aan om efficiënt mondeling online te communiceren.

Bij wijze van spreken heeft een zeer duidelijke en daardoor ook toegankelijke structuur, wat navigeren door het boek vergemakkelijkt. Pollefliet maakt een aantal keer gebruik van QR-codes om bepaalde zaken te illustreren of te verduidelijken, bv. wanneer ze het heeft over dialectklanken of wanneer ze vijf voorbeelden van realistische pitches gemaakt door studenten van haar presenteert. Dit is zonder meer een meerwaarde. Daarnaast is het boek zo opgebouwd dat het heel wat oefenmogelijkheden biedt.

Bij wijze van spreken is prachtig gelay-out. Het bevat leuke picto’s, functionele foto’s, diagrammen, voorbeelden van o.a. posters van posterpresentaties enz. Verder is er een aantal speelse en leuke illustraties van Djanlissa Pringels, Pollefliets dochter. Het is een boek dat in zijn soort op de catwalk mag lopen.

Het boek is bestemd voor al wie intensief met communicatie in contact komt, student of volwassene in een bedrijfs- of onderwijscontext. Het is zeker ook bedoeld voor leerkrachten secundair of voortgezet onderwijs. Niet alleen voor neerlandici die heel wat inspiratie kunnen opdoen voor hun lessen spreekvaardigheid, maar voor alle leerkrachten, want … is niet elke leerkracht in wezen ook een leerkracht communicatie?

Voor een gesprek over Bij wijze van spreken met Leen Pollefliet kun je terecht in het programma De wereld vandaag op Radio 1

Hier kun je digitaal bladeren in het boek.

José Vandekerckhove