Kijk voor actuele agendapunten ook op neerlandistiek.nl

28 & 29 november 2025
HSN 38 in TILBURG

De 38ste HSN Onderwijs Conferentie Nederlands vindt dit jaar plaats op 28 en 29 november 2025 op de campus van Tilburg University.
Het is niet langer mogelijk om nog in te schrijven voor de 38ste HSN!

Deze jaarlijkse conferentie richt zich op leeromgevingen in Nederland en Vlaanderen en op alle niveaus waarin Nederlands geleerd wordt:

• basisschool/primair onderwijs;

• secundair onderwijs/voortgezet onderwijs: alle niveaus (vwo, havo, (v)mbo, resp. aso, bso, kso, tso – alle finaliteiten);

• hogeschool/universiteit;

• lerarenopleidingen

Laatzomer Conferentie NDN

Innoverende inzichten in literatuur
Welke recente inzichten verdienen een plaats in de lerarenopleiding Nederlands?

Vrijdag 19 september 2025

Plaats: Antwerpen,  De Boogkeers

Deelnemers: maximaal 30

Deelnemen kost € 115: met inbegrip van koffie, lunch (brood, soep en dessert) en het boek Rebellie in de Gentse letteren (ter waarde van € 35,99).

Programma

9.30-10.20 Aanmelding

10.20- 10.30 Verwelkoming

10.30- 12.00  Lars Bernaerts: Narratologie vandaag en morgen

 In de voorbije decennia heeft de narratologie, d.i. de theorie van verhalen en vertellen, niet

stilgestaan. Enerzijds werden klassieke categorieën en onderscheiden, zoals ‘auctoriële

verteller’ of ‘focalisator’, bekritiseerd en herzien. Anderzijds ontstonden er tal van aanvullingen op de klassieke verhaalanalyse. Vandaag kent de narratologie bloeiende takken zoals cognitieve narratologie, transmediale narratologie, audionarratologie, feministische en postkoloniale narratologie. Aan de hand daarvan kunnen we een grotere variatie van verhalen en méér dimensies ervan accuraat analyseren en interpreteren. Vandaag weten we bijvoorbeeld meer over de rol van narratieve empathie of over het belang van een klanklandschap (geluiden, stemmen, muziek) in de opbouw van een verhaalwereld.

Dergelijke ontwikkelingen zijn ook relevant voor de introductie van narratologische

basisbegrippen in het secundair onderwijs. Met concrete voorbeelden uit de theorie en uit

de Nederlandse literatuur belicht deze presentatie de huidige stand van zaken in de

narratologie, zodat we de lezers van morgen kunnen voorbereiden op de analyse van

complexe verhalen.

Lars Bernaerts doceert Nederlandse literatuur aan de Universiteit Gent. Zijn onderzoek, onderwijs en publicaties gaan over moderne en experimentele literatuur in het Nederlands, de hedendaagse roman, literaire neo-avant-gardes, verteltheorie en het literaire hoorspel. Samen met Hans Vandevoorde en Bart Vervaeck richtte hij het Studiecentrum voor Experimentele Literatuur op. SEL maakt deel uit van het internationale onderzoeksnetwerk ENAG (European Neo-Avant-Gardes). Lars Bernaerts zit in de redactie van het tijdschrift Nederlandse Letterkunde en de Online Encyclopedia of Literary Neo-Avant-Gardes.

12.00-13.15 lunch en netwerkmoment

13.15-14.25 Kornee van der Haven: Poëzie als activisme

Politieke poëzie heeft in de literatuurgeschiedenis van de Lage Landen lange tijd op bijzonder weinig belangstelling mogen rekenen van letterkundigen. Wellicht heeft dat te maken met een (veelal impliciete) veronderstelling van onderzoekers dat met name lyrische poëzie niet politiek kan of mag zijn. Ze nodigt misschien uit tot introspectie, persoonlijke reflectie en wellicht tot het kweken van een kritisch maatschappelijk bewustzijn, maar tot politiek handelen? Als we nochtans kijken naar de oudere poëzie dan moeten we vaststellen

dat politieke lyriek eerder een hoofdstroom is in de geschiedenis van het genre dan een

marginaal verschijnsel. Ook moderne en hedendaagse poëzie kent een politieke

onderstroom, hoewel die in de literatuurgeschiedschrijving helaas vaak onderbelicht

gebleven is. In de afgelopen jaren werden er twee dissertaties aan de UGent verdedigd die

inzicht bieden in het politiek-activerende karakter van poëzie als lied in de middeleeuwen

(Linde Nuyts) en het revolutietijdvak (Renée Vulto). Recent is er ook meer aandacht voor

moderne en hedendaagse activistische lyriek (Sonnenschein & Van der Haven (red.), Barricadepoëzie: Lyrisch activisme sinds 1848, 2021). In deze presentatie zal dat

recente onderzoek centraal staan en wordt ook een benadering aangereikt om de activerende werking van dit soort poëzie verder te onderzoeken (via het fenomeen van de

lyrische aanspreking).

Kornee van der Haven is hoofddocent aan de Universiteit Gent op het terrein van de

vroegmoderne Nederlandse letterkunde. Hij publiceert over de Nederlandse en Duitse

literatuurgeschiedenis van de 17de en 18de eeuw, met een focus op de verwevenheid van

politiek en literatuur, literatuur en geweld en de identiteitsvormende werking van literatuur.

De vroegmoderne lyriek en het theater zijn de belangrijkste zwaartepunten in zijn onderzoek. Hij zit in de stuurgroep van GEMS en is co-directeur van de onderzoeksgroep Thalia, een samenwerking tussen literatuur- en theaterwetenschappers aan de UGent en de VUB.

14.25- 14.35 korte koffiepauze

14.35-15.45  Youri Desplenter: Middeleeuwse materialiteit in het literatuuronderwijs

Literatuur wordt al eeuwenlang gematerialiseerd: in inscripties, handschriften,

incunabelen, bibliofiele uitgaven, paperbacks of in een digitale vorm. Dat gegeven

kwam in het literairhistorische onderzoek van de voorbije decennia meer en meer op

de voorgrond te staan. Omtrent 1990 ontstonden binnen de studie van welbepaalde

literaire periodes denkrichtingen die de materialiteit van literatuur als betekenisbepalend element gingen bestuderen. Zo maakte in de internationale studie van de middeleeuwse letterkunde de Material philology toen opgang. De materiële, meer bepaald handschriftelijke aard van middeleeuwse teksten heeft tot gevolg dat die kenmerken bezitten die gedrukte teksten niet vertonen, werd betoogd. Het is voor een juist en volledig begrip dan ook zaak om een handschriftelijke tekst in zijn materiële ontstaans- en gebruikscontext te bestuderen, en zich bijvoorbeeld niet tot moderne, gedrukte dan wel digitale edities te beperken. Middeleeuwse teksten worden met andere woorden de laatste decennia vanuit een heel andere invalshoek beschouwd dan voordien, iets wat in het middelbaar onderwijs meestal nog niet is nagevolgd. Aan de hand van een aantal Middelnederlandse teksten die over het algemeen op het programma van de derde graad staan, zal deze nieuwere manier om met middeleeuwse literatuur om te gaan worden toegelicht.  

Youri Desplenter is hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde (Middeleeuwen) aan de Universiteit Gent. Hij is zeer actief in het onderwijs, niet alleen in ‘middeleeuwse’

onderwerpen zoals Middelnederlandse Letterkunde, Codicologie, Theorie en Methodologie

van de Literatuurgeschiedenis, en Oudnederlands, maar ook in Nederlandse onderwijsmethodologie. Het overbruggen van de kloof tussen middelbare scholen en de

academische wereld, vooral wat betreft historische literatuur, is inderdaad een grote zorg

van hem. Daarom organiseert hij elk jaar enkele tientallen workshops over middeleeuwse en

vooral Middelnederlandse handschriften voor leerlingen van middelbare scholen.

15.45-16.00 Gino Bombeke: Reflectie op de opbrengst van de Laatzomerconferentie

Gino Bombeke is docent en stagebegeleider aan de School of Education van de KU Leuven. Hij ondersteunt ook vakgroepen Nederlands voor Katholiek Onderwijs Vlaanderen.

Rebellie in de Gentse letteren. Literaire stroppendragers van de middeleeuwen tot nu

Gent is rebels, anti-autoritair, tegendraads.
In dit boek onderzoeken letterkundigen hoe literatuur bijdraagt tot dat imago. Zo zijn met Gent wel wat tegendraadse schrijvers verbonden, gaande van Alijt Bake tot Virginie Loveling en Louis Paul Boon. Bovendien geven typisch Gentse personages zoals de Maagd van Gent, Pierke of Jacob van Artevelde de literaire rebellie een geheel eigen kleur. Ook specifieke genres, zoals het volkslied of de satire, blijken uitstekende vertolkers van stedelijke weerspannigheid. Rebellie in de Gentse letteren gaat in toegankelijke essays dieper in op een aantal sprekende gevallen, sommige heel bekend, zoals Van den Vos Reynaerde, andere compleet onderbelicht, van de middeleeuwen tot de tegencultuur van de lange jaren zestig en hedendaagse werken van Stefan Hertmans en Dominique De Groen.

Let wel: vol is vol! Beperkt tot 30 deelnemers. First come, first served.

DBNL achter de schermen!

Op vrijdag 21 februari 2025 nodigt het DBNL-team je uit om de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren beter te leren kennen. Iedereen is van harte welkom op deze informatieve en inspirerende middag waar we je een kijkje achter de schermen geven.

Vanaf 13 uur ontvangen we je in de historische Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience in Antwerpen en vanaf 13.30 uur begint het inhoudelijke programma. We starten de namiddag met een korte introductie en staan stil bij het vijfentwintigjarige bestaan van DBNL. We laten je doorheen de namiddag dieper kennis maken met DBNL aan de hand van informatieve lezingen over het digitaliseringsproces en de toekomstige nieuwe DBNL-website, ludieke intermezzo’s en een Q&A met DBNL-medewerkers. Heb je brandende vragen, kom ze dan zeker stellen!

Aansluitend voorzien we een rondleiding bij de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, die al jaren een belangrijke partner is voor DBNL.

Ben je er graag bij? Dan kan je je hier aanmelden tot en met 7 februari.

 Praktisch:
Vrijdag 21 februari 2025, van 13 tot 17 uur

Nottebohmzaal van de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, ingang via Hendrik Conscienceplein 4, 2000 Antwerpen

Deelname is gratis.

Inschrijven kan via dit formulier t/m 7 februari

Opgelet! De Nottebohmzaal is historisch erfgoed, om schade en ongelukken te vermijden, is het niet toegestaan om jassen, overjassen, (school)tassen en regenschermen in de Nottebohmzaal mee te nemen. Er is een vestiaire beschikbaar naast de ontvangstbalie.

Programma:
13.00-13.30: Inloop met koffie en thee

13.30-15.30: Informatief programma met diverse lezingen over 25 jaar DBNL, de DBNL-digitalisering en de vernieuwde DBNL-website. Ook voorzien we enkele ludiekere intermezzo’s.

15.30-17.00: Rondleiding Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

17 JUNI 2023
CONGRES ONZE TAAL

 Op 17 juni wordt in de Philharmonie in Haarlem het Onze Taal-congres gehouden. Het thema is: ‘Hoor ik dat goed? – over gehoorde en ongehoorde taal’.

De hele dag zijn we omringd door taal: niet alleen de taal die we horen, maar ook taal die onuitgesproken blijft. Via wetenschap, cabaret en praktische workshops verkennen we het op 17 juni allemaal: van het kletsen met je kat tot de betekenis van ‘eh’. En van gebarentaal tot de vertrouwelijke gesprekken in de spreekkamer van een arts. Een taaldag die je niet mag missen! Ben je er ook bij?

Het programma

• Mark Dingemanse over ‘mm-hm’, ‘nja’ en ‘hè?’

• Rodaan Al Galidi over het thuiskomen in een nieuwe taal

• Cabaretière Katinka Polderman

• Jenny Audring over ‘het meisje, die ...’

• Erik van Muiswinkel over de kunst van het imiteren

• Marjo van Koppen en Marlou Rasenberg over dierentaal

• Mieke Kerkhof over taal in de spreekkamer

• Onno Crasborn en Bianca van der Horst over gebarentaal

• Justin Samgar met een spokenword-optreden

• Vivien Waszink over wat je óók (al niet meer) mag zeggen

• Kristel Doreleijers, Lucas van der Deijl en Sybren Spit, de nieuwe gezichten van de wetenschap, in gesprek met Sterre Leufkens

• Workshop Ilja Croijmans: Wijn proeven en hoe erover te praten

• Workshop Marc van Oostendorp: Hoe goed kun jij dialecten thuisbrengen?

• Workshop Yoïn van Spijk: Leer praten als je betoveroverovergrootouders

• Workshop Fieke van der Gucht: Hoe breng je slecht nieuws op een goede manier?

• Een pittig dictee van de Taaladviesdienst

• Maria Kraaijkamp met een muzikale samenvatting van de dag

24 mei 2023
inspiratiemoment
‘Vrienden voor het Lezen'

Wat?

Welke acties en inzichten bevorderen de leesvaardigheid en leesmotivatie van kinderen en jongeren? Hoe bouw je aan een effectief leesbeleid dat zowel moeilijke lezers als overtuigde lezers aan boord kan houden? Vanuit de drie-éénheid technisch lezen, begrijpend lezen en leesmotivatie focust deze dag op de acties, die een verschil maken voor een duurzaam leesbeleid.

In diverse sessies brengen onderwijsprofessionals en organisaties onderzoeksresultaten gekoppeld  aan inspirerende cases en praktijkverhalen.

Het Netwerk Lezen op School zal ook tijdens deze dag plaatsvinden, samen met de prijsuitreiking van Beste Boekenjuf/meester 2023.

Voor wie?

Leerkrachten, directies, pedagogische begeleiding, inspectie, lerarenopleiders … kleuter-, lager en secundair onderwijs

Programma

1. Plenaire opening (10u - 11u30)
Wat is effectief leesonderwijs? En hoe worden we allemaal Vrienden voor het Lezen?

Presentator en dichter Esohe Weyden is onze gastvrouw. Zij gaat in gesprek met o.a. Katrijn Denies en Koen Aesaert over de PIRLS-resultaten (onderzoeker KULeuven PIRLS). Marieke Vanbuel (KULeuven) sluit aan als de resultaten en inzichten worden voorgelegd aan drie stemmen uit het onderwijs: Tom Venstermans (lerarenopleider KdG), Heleen Rijckaert (beleidsmedewerker Taalunie) en Iene Bocken (pedagogisch begeleider OVSG)

2. Sessieblokken (per sessieblok 1 sessie naar keuze)
In diverse sessies brengen onderwijsprofessionals en organisaties onderzoeksresultaten gekoppeld aan inspirerende cases en praktijkverhalen voor het kleuter-, lager en secundair onderwijs. In het programma staat bij iedere sessie ook het passende onderwijsniveau.

11u30 - 12u30: Sessieblok 1
13u45 - 14u45: Sessieblok 2
15u - 16u: Sessieblok 3 

Ontdek het volledige programma 

 Wanneer?

Woensdag 24 mei 2023 van 10u tot 16u

Waar?

Departement Onderwijs en Vorming, Hendrik Consciencegebouw, Albert II-laan 15, 1210 Brussel

Deelname is gratis.

Kom je met 3 of meer leerkrachten van dezelfde school dan maak je kans om een auteurslezing te winnen in je klas in het najaar 2023. 

15 april 2023
Congres levende talen

Op zaterdag 15 april 2023 organiseert Levende Talen haar jaarlijkse congres. Dit keer staat de actualisatie van de kerndoelen en examenprogramma’s centraal. Neem tijdens dit congres deel aan verschillende workshops en geef jouw mening over een selectie van de geactualiseerde conceptkerndoelen en -eindtermen.

Wat kun je verwachten?

Levende Talen heeft een gevarieerd programma samengesteld. Zo geeft Bart Deygers (Universiteit Gent) een plenaire lezing over de geleerde lessen van het invoeren van centrale toetsen. Daarna kun je in twee rondes workshops bijwonen over uiteenlopende aspecten van nut, noodzaak en praktijk van toetsen en beoordelen.

Ook vinden tijdens het congres een aantal adviesbijeenkomsten plaats. Wil jij meepraten over de nieuwste tussenproducten van de vakvernieuwingscommissies en de teams?
Meld je dan aan voor deze sessies en ga in gesprek over de eerste geactualiseerde concepteindtermen en conceptkerndoelen.