Wat taal verraadt
Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving

Freek Van de Velde  (30 oktober 2024)

Lannoo Campus
ISBN 9789401499705
237 pp.
€ 25,99

Van Freek Van de Velde, hoogleraar Nederlands en historische taalkunde aan de KULeuven, verscheen eind oktober 2024 Wat taal verraadt. Een kleine geschiedenis van brein tot beschaving.

We beginnen onze recensie voor een keer achteraan het boek bij het Dankwoord. Van de Velde drukt zijn dank, respect en bewondering uit voor zijn leermeester Joop van der Horst. Hij hoopt dat hij in het boek iets laat doorschemeren van wat hij geleerd heeft van Joop van der Horst en dat iets van zijn meesterschap op hem, Freek Van de Velde, mag afstralen. We kunnen Van de Velde geruststellen. Zijn leermeester zal zeer tevreden zijn met wat misschien wel het taalboek van het jaar mag genoemd worden, of zeker een nominatie ervoor verdient.

Het dankwoord wordt gevolgd door 24 (!!!) bladzijden aangehaalde literatuur, een aantoonbaar bewijs dat Van de Velde niet over het ijs van één nacht is gegaan en een wetenschappelijk gefundeerd boek afgeleverd heeft.

De kern van het boek bestaat uit drie grote delen: biologie, cultuur en individu, respectievelijk onderverdeeld in 3, 4 en 5 hoofdstukken. Elk hoofdstuk bestaat uit kleinere leeseenheden voorafgegaan door een kop die soms lijnrecht zegt waarover het gaat, maar evenzeer soms op een eerder speelse manier het onderwerp aanraakt: Moi Lolita, Le pont d’Avignon is een macho, Bosbessen en cactussen …

De mens is een verhalenverteller. Hij laat overal sporen na van zijn gedachtekronkels, vooral in zijn taal. En de taal heeft op haar beurt ook de mens gevormd. Net zoals de mens de taal verandert, wordt hij op vele manieren beïnvloed en gemanipuleerd door de woorden die hij gebruikt. Wat taal verraadt onderzoekt hoe taal het lichaam en de geest verandert, welke rol ze speelt in cultuurverschillen, en hoe ze zich aanpast en evolueert.

Het boek is boeiend van A tot Z en eigenlijk een must voor leraren en docenten Nederlands. Wil je aan je leerlingen duidelijk maken wat het verband is tussen de wervelkolom en taal, waarom size matters waar is, maar ook niet alles zegt, wat de impact van het klimaat op taal is, waarom het West-Vlaams meer kans heeft om te overleven dan het Antwerps …? Wat taal verraadt geeft je het antwoord op deze vragen en op nog vele andere.

Wat taal verraadt bevat ook tal van amusante weetjes. Zo kom je te weten waarom je een spelletje Cluedo heel makkelijk zal winnen tegen Spanjaarden, hoe mannen denken dat ze moeten flirten en hoe taal gebruikt kan worden in de strijd tegen criminaliteit.

Het boek leest bijzonder vlot, niet als een stoomtrein, maar als een tgv. Sofie Lemaire, radio- en televisiepresentatrice bij VRT, zei het zo: 'Weinig professoren die zowel hun wetenschappelijke vrienden als een breed publiek weten te begeesteren met hun inzichten. Freek Van de Velde is de man voor wie je met plezier uren in een stoffige aula gaat zitten.'

José Vandekerckhove

Beluister ook een interview met de auteur naar aanleiding van de publicatie van Wat taal verraadt